Massive Attack – Heligoland

Krzysiek

Czy zdajecie sobie sprawę, że „Mezzanine” pierwszy raz usłyszałem – jeszcze przed premierą – w Radio Eska? Był rok 1998, zachwycony Igor Nurczyński prezentował gorące, zdobyte cudem kawałki, a ja nagrywałem je – oczywiście – na kasetę. Nie było MySpace, komórek, mp3, nie było nawet Internetu. Selekcjonerem był Janusz Wójcik. Masakra!

Kiedy próbuję odpowiedzieć sobie na pytanie dlaczego nowa płyta Masywnych nie budzi we mnie żadnych emocji, najczęściej przywołuję sobie właśnie powyższe wspomnienie. Dziś muzyka, media, wszystko jest inne. Dziś zachwycają nas inni. A masywni?

Dla mnie „Heligoland” to właśnie któraś tam z niedokończonych wersji.A masywni wydali krążek, który zdaje się być tworzony na jakimś dziwnym ciśnieniu. – W ciągu ostatnich czterech lat mieliśmy różne, prawie ukończone wersje tego albumu. W pewnym momencie ostateczny kształt materiału po prostu się zmaterializował – przyznaje Robert Del Naja. Tymczasem dla mnie „Heligoland” to właśnie któraś tam z niedokończonych wersji. Materiał wyjściowy. Przejściowy. Z potencjałem, którego – takie mam wrażenie – panowie po prostu potrafili wykorzystać.

Niemal co drugi kawałek jest wzorowo partaczony. „Pray for Rain” byłby świetny bez idiotycznej, słodkiej wstawki. „Girl I Love You” intryguje tylko do momentu, w którym pojawiają się durne sztuczne dęciaki. „Flat of the Blade” nie da się w ogóle słuchać – prawdziwy trip-hopowy bełkot. „Atlas Air” również kompletnie bez pomysłu – sam Del Naja przyznał, że męczyli się z tym kawałkiem niemiłosiernie. „Splitting the Atom” natomiast to najgorszy singiel masywnych w historii, którego chyba nigdy nie udało mi się dosłuchać do końca. Napiszcie, czy tam się pod koniec cokolwiek zmienia?

Strasznie zróżnicowany materiał. Słychać, że te utwory powstawały w kompletnie różnych okolicznościach i czasie. Niektóre kurzyły się na półce latami – wszak na „Heligoland” czekaliśmy aż siedem wiosen. W efekcie dostaliśmy dość przypadkowy zbiór lepszych i gorszych momentów zespołu.

I tak słuchamy „Mezzanine” i czujemy się zniszczeni – Nakręca na ciekawość nowego: nie chcesz robić tego samego, co kiedyś, tylko pójść w nowe rejony – mówi Del Naja. Problem w tym, że oni nie bardzo chyba wiedzą, w którą stronę iść. Robimy drugie „Protection”? Gramy bardziej pozytywnie, bardziej akustycznie, surowo? Naprawdę ciężko powiedzieć.

Bo to jest tak, że nawet jeśli uznamy „Heligoland” za fajne, to potem i tak słuchamy „Mezzanine” i czujemy się zniszczeni. Ach, przecież – wedle zwolenników nowego MA – nie powinniśmy porównywać „Mezzanine” do „Heligoland”. To prawda, to zupełnie różne albumy. I nie chodzi tu o brzmienie. „Mezzanine” miażdżył. „Heligoland” po prostu jest.

Sławek

Jest na czym oko zawiesić, a najważniejsze – ucho zatrzymać. Najpierw zespół intrygował pornografią, potem reklamował się oryginalną grafiką, która w londyńskim metrze wyglądała rzekomo jak graffiti, przez co została ocenzurowana. Aż przyszedł czas na samą muzykę.

„Heligoland” zachowuje klimat właściwy tylko twórczości Massive Attack. Najnowsza płyta różni się od poprzedniczek tym, że Del Naja skomponował utwory sterylne. Nie ma tego zagęszczenia instrumentów, jakie charakteryzowało „100th Window”, brak ciężkiego smogu, który wypełniał „Mezzanine”. Kompozycje są proste, rytm zwykle łatwy do odtworzenia.

Ale co za produkcja i jakie dzięki temu brzmienie! Nieskomplikowane struktury perkusyjne, chórki i rozbrzmiewające szeroko po kolumnach smyczki. Massive Attack hipnotyzuje i uzależnia. W niepozornym „Splitting the Atom” idealnie zaklina wszystkie te elementy. Potrafi też być piosenkowy, jak w „Paradise Circus” – doskonale rozegranym na klaskaniu i z umiarem dawkowanej perkusji.

A „Saturday Come Slow” z Albarnem to po prostu hit. Dodajmy do tego eksperymentalny „Flat of the Blade” (singlowy remiks nie dorasta mu do pięt) i mamy na albumie dwie skończone smaczliwki. Tylko „Psyche” nieco odstaje od reszty. Rozczarowanie nowymi produkcjami Massive Attack może wynikać z ogromnych oczekiwań, jakie przez lata się im stawiało. Zespół nie nagra ani drugiego „Mezzanine”, ani „Blue Lines” (to było dwadzieścia lat temu!). Żądając od nich niemożliwego, można stracić kawałek dobrej muzyki, a nawet puścić mimo uszu nowatorstwo starych wyjadaczy.
2010