Ben Zeen w Łodzi – 30 listopada 2007

Pogoda pod psem. Dzień tak brzydki, że nie chce się nosa wystawiać spod kołdry. Ostatni dzień listopada. Żeby tego jeszcze było mało – ostatni dzień listopada w Łodzi. Pogoda pod psem. Dzień tak brzydki, że nie chce się nosa wystawiać spod kołdry. Ostatni dzień listopada. Żeby tego jeszcze było mało – ostatni dzień listopada w Łodzi. Za oknem szare, zmokłe kamienice, ociekające zmęczeniem mieszkańców. Jest piątek. Normalni ludzie w piątkowe listopadowe wieczory poszukują rozrywki, chcą trochę porozciągać kości w rytmach przaśnego houseu, strzelić piwko, pójść na dramy, ewentualnie pokręcić tyłeczkiem odzianym w cekiny jeśli na mieście jest jakieś electro. Inni mówią nic z tego. 30 listopada 2007, najbrzydszy dzień roku. Przed nami Extreme Pleasure Night.

Fabryka Sztuki przy Tymienieckiego 3 to miejsce znane z niekonwencjonalnych propozycji. Mieści się na terenie XIX – wiecznego pofabrycznego kompleksu, niegdyś należącego do łódzkiego potentata – Karola Sheiblera. Od samego początku jej działalność związana była z promocją młodej sztuki, często kontrowersyjnej i niezrozumiałej dla szerszej publiczności. Nic więc dziwnego, że duet Ben Zeen właśnie tutaj zdecydował zorganizować piątkowy live act.

Dotarliśmy na miejsce około godziny dwudziestej. Kto kiedykolwiek był na Tymienieckiego, ten wie, że nie jest to teren spacerowy. Przeogromny kompleks zionie dziwnym chłodem, człowieka przechodzi dreszcz gdy przemyka w cieniu opustoszałych fabryk – martwych kolosów. Hala w której odbyć się miał już niedługo koncert, skryta jest w zakamarkach obiektu, w plątaninie rusztowań niewiadomego użytku. Z wnętrza dobiegały uszu monotonne dźwięki, nieśmiała publika w ciekawości podążała za nimi pospiesznie dopalając resztki papierosów. Do dyspozycji dwie sale. Pierwsza oświetlona czerwonym światłem, po środku – jakaś konstrukcja z folii i drewna. Ciężko stwierdzić, czy znalazła się tu przypadkowo czy nie.

Tak czy siak razem daje to wszystko niezły efekt. Druga sala zalana niebieskim światłem. Na środku konstrukcja z palet, niedbale okryta jakimś materiałem, na której znalazło się miejsce dla całej maszynerii. Niezliczona ilość kabli, syntezatory, sekwencery, dwa laptopy, inne diabelstwa. Wśród nich skrzypce. Publika ustawia się dookoła w oczekiwaniu. Z głośników wydobywają się mozolne dźwięki, natrętnie odmierzając nieprzyjazny rytm przerywany drażniącym szumem. Jest w tym jednak w dziwny sposób wyczuwalna kompozycja. Gdzieś w kącie widać muzyków. Ze spokojem palą fajki, ustawiają projektor, włączają go i wychodzą. Wzrok publiczności skupia się na projekcji – widzimy znajome fabryczne obiekty, tyle że z perspektywy dachu. Rozpoznajemy w tym dachu, dach miejsca w którym się znajdujemy. Jest dzień. W centralnym miejscu stoi należycie nakryty i zastawiony, niewielki stolik. Statyczność obrazka zakłócona zostaje pojawieniem się dwóch bohaterów. Przy stoliku zasiadają Paweł Cieślak i Maciej Ożóg, czyli nikt inny jak Ben Zeen we własnej osobie. Kawka, herbatka. Śniadanko. Dokładnie tak, panowie w najlepsze urządzają sobie śniadanko na dachu fabrycznej hali. Z głośników sączą się nieprzyjazne dźwięki, nieprzerwanie powtarzające się sekwencje, na myśl przywołujące biologiczne rytmy na poziomie komórkowym. Panowie odpalają papierosy, rozpierają się w krzesłach, dyskutują zaciekle, palą, jedzą, popijają herbatkę. Wszystko trwa, rozciąga się w czasie, całe wydarzenie jest i nie ma go jednocześnie. Panowie wychodzą. Publika czeka. Czy to już teraz, wielki finał? Skądże. Siadają. Palą. Wychodzą. Wracają. Jakby za ich przykładem, publika w zniecierpliwieniu czy znudzona zaczyna się rozpierzchać. Wychodzi, wchodzi, odpalane są kolejne papierosy.

Z głośników wycieka strumień nieznajomych dźwięków, przypominających nic. Wszystko trwa i trwa, wkrada się nuda. Część publiki stwierdza, że to już koniec i wraca do ciepłych domków. Na ekrani panowie jedzą i jedzą, nie chcą przestać. Reszta publiki podpiera ściany, ale czeka. Mija godzina, może półtorej. Pojawiają się sprawcy zamieszania. Jakby nigdy nic wyłączają projektor, dopalają papierosy. Paweł Cieślak podchodzi do sprzętu. Z głośników zaczynają wydobywać się powoli narastające szumy i piski. Fala narasta i maleje, jakby celowo drażniąc publikę. Dołącza się Maciej Ożóg. Panowie zaczynają produkować nieprawdopodobne częstotliwości. Dziewiętnastowieczne mury drżą, a ja zaczynam bać się o własne życie. Czy te mury są w stanie to wytrzymać? Po chwili jednak pytanie się zmienia. Czy ja jestem w stanie to wytrzymać? Tego właściwie nie da się słuchać. Nie ze złej woli. Dźwięk penetruje wnętrzności, przesuwa organy wewnętrzne. To nie pożywka dla ducha – to bestia, która wkrada się do ciała słuchacza.

Mam wrażenie że zaraz wybuchnie mi głowa rozbryzgując się na wszystkich ścianach. Wszystko trwa, nie chce się skończyć. Tak jakby właśnie owo natrętne trwanie miało być klamrą spinającą dwie części wydarzenia. Publika to przybliża się, to oddala od artystów. Wszystko w zależności od natężenia dźwięku. Zaczyna pulsować razem z nim, reagując niezależnie od siebie. Dźwięk każe jej się chować, wręcz ratować życie, lecz ciekawość – zostać. W ten sposób wydarzenie stechnicyzowane do granic możliwości zaczyna nabierać cech żywego organizmu, tętni wewnętrznym rytmem, wypluwa zużytą materię. Nikt nie mówił, że będzie łatwo. Wydaje się, że tylko w ekstremalnych warunkach padają fundamentalne pytania – o istotę muzyki, rolę twórcy, charakter wydarzenia muzycznego jako takiego czy odbiorcze przyzwyczajenia. Doświadczenie bolesne ale skłaniające do myślenia. W sam raz na listopadowe wieczory.