Psychodeliczny industrial w chałupniczej wersji.
Pomysł wysłania na wspólną trasę koncertową w 1979 roku Roberta Rentala i Daniela Millera jako suportu dla punkowej grupy Stiff Little Fingers był wręcz genialnie absurdalny. Dwaj pionierzy industrialnej elektroniki wchodzili do sal, które wypełniała rozwrzeszczana gawiedź i mieli pół godziny, aby zainteresować ją swoją muzyką. Zgodnie z obowiązującym wtedy szykiem stawali za swoimi syntezatorami i okazując widowni kompletną obojętność, atakowali ją elektronicznym hałasem i mechanicznymi rytmami. Punkowcy reagowali na to w specyficzny dla siebie sposób: opluwając stojących na scenie muzyków.
Dokumentem tych niezwykłych koncertów jest płyta „Live At The Western Runton Pavillon” firmowana przez Rentala i Millera pod szyldem The Normal. Krążek ma nagraną tylko jedną stronę – i zawiera występ niekonwencjonalnego duetu trwający zaledwie 25 minut. O wiele większą dawkę muzyki pierwszego z artystów zawierała wydana przez niego samego w tym samym roku kaseta „Mental Detentions”. Nagrania, które na nią trafiły, powstały w domowym studiu Rentala i wziął w nich udział inny eksperymentator – Thomas Leer. Przez ponad czterdzieści lat kaseta ta była wręcz nieosiągalna. Teraz materiał ten dociera do nas na kompakcie dzięki wiedeńskiej Klanggalerie.
Otwierający płytę „Colourblind” to pomost łączący niemiecką kosmische musik z brytyjskim industrialem. Rental zestawia w nim w pionierski sposób basowy dron z zapętlonym zgrzytem. Blisko dokonań Throbbing Gristle lokuje się „Stuck”. Co ciekawe to właściwie piosenka: słychać tu bowiem śpiew Rentala, który przytłaczają jednak mechaniczne rytmy i świdrujące syntezatory. „Both Ends Meet” pokazuje, że artyście znane były również dokonania Briana Eno i Roberta Frippa. W jego wersji ambient jest jednak przerażający – bo skupiony na klawiszowych wariacjach rodem z horrorowego soundtracku.
Kolejnym echem kosmische musik w stylu Conrada Schnitzlera jest tu „Ugly Talk”. W nagraniu powraca fabryczny rytm opleciony tym razem rozjeżdżonymi syntezatorami. Tour de force zestawu to „Untitled” – perfekcyjna wersja psychodelicznego industrialu, splatająca żrący noise z gitarowymi deformacjami, głosami z radia i kościelnymi chórami. Kontynuację tych wątków znajdujemy w „Vox Scientific” – choć tutaj zostają one wpisane w ambientową formułę. Inny przykład industrialu dostajemy w kolejnym „Untitled”, łączącym dudniący rytm z klawiszową kakofonią. Całość kończy filigranowa miniatura – zapętlony loop z onirycznym motywem syntezatorowym.
Gdyby „Mental Detentions” ukazał się na płycie w 1979 roku, można by go postawić w jednym rzędzie z wydanym dwa lata wcześniej „Second Annual Report” Throbbing Gristle czy pochodzącym z tego samego roku „Mix-Up” Cabaret Voltaire. Jedyne co różni te zestawy, to fakt, że muzyka Roberta Rentala brzmi bardziej surowo. Nic w tym dziwnego: w przeciwieństwie do swych kolegów, nagrywał on swój materiał nie w profesjonalnym studiu, ale w domowych warunkach. Ale taki właśnie był Rental: nie chciał polerować swych nagrań i celowo nadawał im taki chałupniczy charakter.
Dziś muzyka pochodzącego z Glasgow (ale pracującego w Londynie) twórcy przeżywa prawdziwy renesans. Za sprawą Klanggalerie dostaliśmy już znakomity zestaw jego demówek „Different Voices For You. Different Colours For Me”, a teraz dołącza do nich nowe wydanie „Mental Detentions”. Z kolei za sprawą Mute trafia niebawem do sprzedaży reedycja „The Bridge” – kanonicznego dzieła Rentala z Thomasem Leerem, wydana w 1980 roku przez wytwórnię Industrial, należącą do Throbbing Gristle. Szkoda tylko, że zmarły w 2000 roku muzyk nie mógł doczekać spóźnionego dowartościowania swej twórczości.
Klanggalerie 2022
