Podsumowanie 2011 – Maciek Kaczmarski

[wide][/wide]

Alfabetyczna lista 20 okazów z obu stron barykady dzielącej zachwyt od rozczarowania.

Na skutek bezlitosnej selekcji do rankingu nie trafiły tak interesujące pozycje jak „Geosynchron” Access To Arasaka, „Ravedeath, 1972” Tima Heckera, „Invisible Insurrection” Desolate, „Liber Dogma” The Black Dog, „Outmind” Matthewdavid, „Metamanoir” Dale Cooper Quartet and The Dictaphones, „Part 00” Astrobotnia, „Fever” 2562, „Something Dirty” Faust, „Peanut Butter Blues & Melancholy Jam” Ghostpoet, czy „Old Raves End” Swarms. Te albumy (plus kilka innych, ale litości!) również zasługują na wyróżnienie i gdyby lista była dłuższa, z pewnością by się na nią załapały.

Zestawienie jest więc niekompletne, jak zresztą każde; nie sposób przesłuchać wszystkich albumów, a dziś trzeba się wpierw przebić przez oceany przeciętności, żeby trafić do ciekawych miejsc. Najistotniejszym sędzią i tak pozostaje czas i to właśnie on pokaże – za kilka lat i z odpowiedniego dystansu – co było ważne, a co stanowiło tylko sezonową modę. Do siego roku!

Złoto:

• Andy Stott – Passed Me By / We Stay Together (Modern Love)

Przełożona na dźwięki atmosfera narkotycznej mary. Mieszanina nisko zawieszonych linii basowych, dusznego dubu, gęstego ambientu, plemiennej rytmiki i minimalistycznej sampleriady. Gęste jak smoła i równie rozciągliwe „slo-mo techno”, zwolnione do około 105 bpm, nie tylko miażdży swoją intensywnością, klimatem i wizjonerstwem, ale też wywołuje reakcje psychosomatyczne. Najlepszy bas od czasów Rhythm & Sound i Jana Jelinka.

• Amon Tobin – ISAM (Ninja Tune)

Amon Adonai Santos de Araújo Tobin nadal reprezentuje własny, zupełnie odrębny gatunek muzyczny, co najmniej tak oryginalny, jak jego personalia. Choć kontynuatorów ma wielu, nikomu nie udało się podrobić tego specyficznego brzmienia, będącego niebywałą mieszanką najróżniejszych i często skrajnie odległych konwencji. W moim odczuciu „ISAM” to arcydzieło, choć kontrowersyjne, co widać po radykalnych ocenach fanów i dziennikarzy.

• Ben Frost & Daníel Bjarnason – Sólaris (Bedroom Community)

Ten wyimaginowany soundtrack do słynnej powieści Lema prezentuje się doprawdy wspaniale. Kontemplacyjna, majestatyczna i szalenie sugestywna muzyka wychodzi daleko poza ramy elektroniki, zahaczając o filharmonię. „Sólaris” przenosi wprost na stację kosmiczną zawieszoną nad gigantyczną planetą z jednym mieszkańcem – okalającym cały glob, galaretowatym żywym oceanem, który potrafi materializować ludzkie sny i pragnienia.

http://www.youtube.com/watch?v=Eot2gzl2C7Q

• Dalglish – Benacah Drann Deachd (Highpoint Lowlife)

Podsumowanie dotychczasowych dokonań Chrisa Douglasa vel Dalglish (znanego także jako O.S.T.), szkockiego producenta rezydującego w Berlinie. „Benacah Dran Deachd” stanowi prawdziwe intelektualne wyzwanie. Intensywność tej niesamowitej muzyki osiąga poziom bliski najbardziej eksperymentalnym nagraniom Autechre. Pomimo mechanicznego chłodu, jest tu coś bardzo organicznego, niemal ludzkiego. Genialny album.

• Kreng – Grimoire (Miasmah)

Grymuar to rodzaj księgi z pogranicza teologii, astrologii, magii i okultyzmu. Na drugiej płycie Pepijna Caudrona jest to wszystko i jeszcze więcej. Zawartość „Grimoire” jawi się niczym zapis jakiegoś rytualnego obrzędu, kwasowego tripa lub awangardowego przedstawienia teatralnego, gdzie duchowość pachnie siarką, piękno łączy się z bólem, sacrum z profanum, a człowiek zagląda w najmroczniejsze zakamarki swojego „ja”. Takiej grozy nie było w muzyce od czasów Devil Doll i Deathproda.

• Nicolas Jaar – Space Is Only Noise (Circus Company)

Znakomity debiutancki album chilijskiego producenta kojarzonego do tej pory z techno. Płyta stanowi eksperyment z pogranicza takich estetyk jak hip-hop, downtempo, glitch, jazz, dub, new wave, soundtracki ze spaghetti-westernów i kto wie, co jeszcze. Jaarowi udało się nie tylko rzucić most między przeszłością a przyszłością, ale też popisać błyskotliwą erudycją i idealnie wyważonymi proporcjami na szali przystepności i eksperymentu.

http://www.youtube.com/watch?v=2oz47aLDTBc

• Oneohtrix Point Never – Replica (Mexican Summer/Software Records)

Futurystyczna retro-elektronika. Brzmi paradoksalnie? Tylko na papierze. „Replica” to analogowa sampleriada na tropach Boards of Canada – wyraz tęsknoty za czasami, w których filmy oglądało się na VHS-ach, bohaterami gier na Amigęa czy Atari było jajko Dizzy i Superżabka, a Internet był mały i niewinny. Całości dopełniają sample ze starych reklam telewizyjnych i filmów (m.in. „Blade Runner”). Hauntologia zaklęta w dźwiękach.

• Phoenecia – Demissions (Schematic/Detroit Underground)

Po 10 (!) latach od wydania znakomitego debiutu „Brownout” i trzech od płyty będącej ilustracją do instalacji artystycznych, Phoenecia powróciła do gry w wielkim stylu. Druga płyta duetu z Miami nawiązuje do najlepszych tradycji klasycznego idmu. Lektura obowiązkowa dla wszystkich, którzy tęsknią za Autechre z okresu „Draft 7.30”.

• Seefeel – Seefeel (Warp Records)

Bardzo udana reformacja wpływowej brytyjskiej grupy, która w latach 90. przemknęła przez muzyczny firmament niczym meteor. „Seefeel” oferuje to, co w twórczości formacji najlepsze i najbardziej charakterystyczne: jazgotliwe gitary, ambientowe plamy, urozmaiconą, często nieregularną rytmikę, miarowe pulsacje niemal dubowego basu, metaliczne dysonanse, harmonijne wokalizy, zgrzytliwe sprzężenia i strzępy melodii. Pierwszorzędny materiał.

http://www.youtube.com/watch?v=8JfNI49N89U

• The Fear Ratio – Lightbox (Blueprint)

James Ruskin i Mark Broom. Dwóch producentów, którzy nie muszą już nikomu nic udowadniać, nagrało płytę, która na przekór wszystkiemu udowadnia, że elektronika – pomimo postępującej pauperyzacji – ma się doskonale. Muzyka brytyjskiego duetu wprawdzie jawnie odnosi się do złotych lat tak zwanego idmu (połowa lat 90.), ale umieszcza ducha tego okresu w kontekście techno-współczesności. Efekt jest powalający.

Piryt:

• Battles – Gloss Drop (Warp Records)

Płyta, która brzmi dokładnie tak, jak była nagrywana – osobno przez każdego członka grupy, co odbiło się na spójności. Zabrakło też solidnych kompozycji, przez co całość prezentuje się bardziej jako zestaw przypadkowo ułożonych kawałków, których przeciętności nie zakryje nawet najbardziej wyrafinowana studyjna robota.

http://www.youtube.com/watch?v=dQYFTSWNx_Q

• Gil Scott-Heron & Jamie XX – We’re New Here (XL Recordings)

Nieudana fuzja poezji nieżyjącego już amerykańskiego barda i beatów młodego brytyjskiego producenta. Wyrwane z kontekstu melodeklamacje wkomponowano w nowoczesne aranżacje z pogranicza dubstepu, future garage, hip-hopu i wonky. Brzmi to jak niedopracowana demówka i ukazuje ogromną przepaść dzielącą obydwu panów, na niekorzyść Jamiego. Bo wokal Herona brzmi jak zwykle potężnie.

• Hecq – Avenger (Hymen)

Efekt zachłyśnięcia możliwościami sprzętowymi i potrzeby wpasowania się w klubowe ramy. Dyskotekowe błyskotki są największą bolączką „Avengera”, słychać bowiem, że jest to płyta pod publiczkę. Niemiecki producent, znany dotychczas z rewelacyjnej muzyki spod znaku idm, ambient i breakcore, przerzucił się na toporny dubstep. Wiksiarski, brutalny i całkowicie odhumanizowany.

http://www.youtube.com/watch?v=IN6XFAz1pek

• James Blake – James Blake (R&S)

Podręcznikowy przykład zmarnowanego potencjału. James Blake, „cudowne dziecko” brytyjskiej sceny muzycznej, zabłysnął oryginalnymi epkami. Tymczasem na debiutancki longplay zabrakło mu pomysłów. Minimalistyczny, zelektronizowany quasi-soul zdominowany przez wokal autora (ten nieznośny auto-tune!) to eksperyment zakończony fiaskiem.

• Loscil – Coast / Range / Arc (Glacial Movement Records)

Spadek formy po świetnej ubiegłorocznej płycie „Endless Falls”. Muzyczny pean na cześć chłodu bezkresnych arktycznych krajobrazów. Niestety zimny i wywołujący obojętność. Konstruowane na pojedynczych, rozciągniętych w czasie dronach, utwory wyłaniają się z niebytu i trwają w bezruchu. Z rzadka ewoluują, prawie nigdy nie angażują.

http://www.youtube.com/watch?v=_5_87Qw-KIs

• Machinedrum – Room(s) (Planet Mu)

Kolejny po Hecq przykład koniunkturalizmu. Travis Stewart, twórca kojarzony z abstract hip-hopem i idmem, sięgnął po footwork, dubstep i hardcore. Skutek jest opłakany. Nie podobna słuchać tego bez uczucia znużenia szybko przechodzącego w graniczące z irytacją zmęczenie. Wysoka pozycja tej płyty w wielu rankingach nie przestaje mnie zadziwiać.

• Ricardo Villalobos & Max Loderbauer – Re: ECM (ECM Records)

W zamierzeniu – hołd dla legendarnej wytwórni, w rzeczywistości – przeintelektualizowana porażka. Za punkt odniesienia posłużyły kompozycje Pärta, Sclavisa, Maupina i innych gigantów. Chilijsko-niemiecki duet całkowicie zagubił się w interpretowaniu tych nagrań, składając je w ofierze na ołtarzu zaskakująco konserwatywnego eksperymentu. Pustki ziejącej z tego chaosu nie zasłoni nawet najbardziej wymyślny koncept.

http://www.youtube.com/watch?v=gcmM0MVEqBg

• The Flashbulb – Love As A Dark Hallway (Alphabasic)

Koniec z elektroniką i folkiem, czas na free jazz/easy listening, czyli 37 minut dźwięków niebezpiecznie bliskich kategorii przerostu formy nad treścią. Ekwilibrystyczne popisy Benna Jordana irytują i męczą, bo przypominają smoothjazzowe nudziarstwo, jakiego wszędzie dziś pełno. Rozróżnienie poszczególnych fragmentów albumu udaje się osiągnąć dopiero po miesiącach odosobnienia na Wyspie Świętej Heleny.

• DJ Shadow – The Less You Know, The Better (Verve)

Czwarty studyjny album DJa Shadowa nie jest płytą złą, ale przynosi rozczarowanie, cierpi bowiem na problematyczną przypadłość, jaką jest brak motywu przewodnego. Nic nie spaja tych utworów – czasem kiepskich, czasem znakomitych – w logiczną całość. W efekcie płyty słucha się jak kompilacji luźno powiązanych ze sobą kawałków. To za mało jak na autora „Endtroducing…” i „The Private Press”.

• Dubstep

Zamiast teorii, trzy praktyczne dowody: