Cyfrowe uczucia, sample i surowa estetyka bitmaszyn.
Zaumne – poznański producent, który wydaje w takich labelach, jak Magia i Czaszka Records – opowiada o euforycznych doświadczeniach zawartych w techno lat dziewięćdziesiątych, zakorzenieniu w cyfrowej rzeczywistości oraz nietypowych stockach z emocjami.
Emilia Stachowska: Początki Zaumne związane są poniekąd z duetem za duszno. Opowiedz o tym trochę więcej.
Mateusz Olszewski: Karolina i Piotrek wykonywali kilka lat temu heroiczną pracę – regularnie zapraszali mniej i bardziej znanych twórców na koncerty do Poznania. Na początku cykl był związany z miejscami o efemerycznym charakterze – kawiarniami/klubami, które nie żyły może zbyt długo, ale w czasie swojej działalności skupiały wokół siebie osoby zainteresowane dźwiękami. W takim miejscu – piwnicy o ciekawej akustyce, usytuowanej pod poznańską starówką – miało też swój debiut Zaumne. Wcześniej pokazywałem za duszno szkice swoich utworów i trochę mnie zmusili, żebym się nimi w końcu podzielił z szerszym gronem słuchaczy. Jestem im za to wdzięczny.
Byłeś wcześniej związany projektowo z poznańskim środowiskiem muzycznym? Wiem, że zdarza ci się działać też jako DJ Sygnał.
Wcześniej byłem związany tylko w taki sposób, że znałem inne osoby z owego środowiska lub, po prostu, osoby zainteresowane tworzeniem i graniem muzyki elektronicznej. DJ Sygnał oficjalnie zagrał zaledwie dwa razy na imprezie sleepin’ i chyba będzie już sobie spał na zawsze. Moja nikła aktywność ma związek z tym, że najbardziej lubię tworzyć w zaciszu własnej sypialni, choć trochę staram się od tego odzwyczaić. Chciałbym podszkolić się w miksowaniu muzyki pod jakimś nowym aliasem.
No właśnie, masz za sobą, jak to sam określasz, „ambientowo-youtube’owe sety” – na czym polega ich specyfika?
Hm… Używałem w nich dłuższych fragmentów nagrań/wywiadów/wyznań i innych rzeczy, które odnalazłem na YouTube i próbowałem dopasować je do atmosfer określonych utworów. Taka technika pozwalała mi na snucie rozmaitych narracji i nieco luźniejsze podejście do tworzenia niż w przypadku muzyki Zaumne. Pozwalałem nagraniom i muzyce wymijać się i dopasowywać wedle ich uznania. Muszę jednak przyznać, że ostatnio te pomysły pozostają raczej w mojej głowie.
Ale ten wątek internetowy jest ważny także w muzyce Zaumne, prawda?
Tak, ale w przypadku Zaumne staram się wyrwać znalezione nagrania z kontekstu. Wycinam, składam i łączę je tak, żeby mówiły to, co sam chciałbym powiedzieć.
A ASMR? Skąd pomysł, aby korzystać z tego typu nagrań?
Ostatnio pod postem Zaumne na FB ktoś zasugerował, że użyłem konkretnego filmu ASMR, którego wcześniej nie znałem. Okazało się jednak, że w istocie, znajdują się tam słowa wypowiedziane w moim utworze. Zacząłem trochę and tym rozmyślać i stwierdziłem, że można by potraktować ASMRy jako stocki z emocjami. Tak, jakby w tych filmach istniała skończona ilość słów, które chcielibyśmy usłyszeć i skończona ilość odczuć, które miałyby one generować – odgrywa się je jednak dla nas w różnych sytuacjach. Grzebanie w tych manipulacjach emocjami jest dla mnie fascynujące. Faktycznie, ASMRy mają sztuczny, nienaturalny charakter, ale tym bardziej satysfakcjonujące jest odnalezienie w nich czegoś poetyckiego i poruszającego. Stanowią także dość wdzięczny materiał do obróbki.
Można więc powiedzieć, że „Emo dub” jest w jakimś stopniu o „cyfrowych uczuciach”? Jest w tym jakiś romantyzm?
Czuję się mocno zakorzeniony w cyfrowej rzeczywistości – znajduję tu inspiracje; sample, których używam, są cyfrowe, dzięki internetowi znalazłem wytwórnię, w której wydałem kasetę (pozdrowienia Czaszko!), rozmawiam tu ze znajomymi i trwonię swój czas. Nie wiem, jak pojmujesz „cyfrowe uczucia” – dla mnie to raczej etap, na którym ludzkie uczucia zostaną poddane pełnej digitalizacji i zaczną żyć zupełnie niezależnie w pamięci dysku lub w jakiejś chmurze danych. Aktualnie to, co cyfrowe i to, co analogowe jest raczej nierozdzielne. „Emo dub” to dla mnie zapis emocjonalnych doświadczeń, jednak trudno jest mi już w pełni romantycznie podchodzić do tego co, dzieje się w internecie.
Przejdźmy teraz do muzyki, której słuchasz – powiedziałeś, że mocny wpływ miał na ciebie katalog Opal Tapes. Co jeszcze?
O tym, co mnie zainspirowało przy tworzeniu „Emo dubu”, obszerniej napisałem w tym tekście. Trochę euforii lat dziewięćdziesiątych, niedawnych interpretacji house’u, kasetowych dźwięków lo-fi, cząstka hałasu i różnie wykorzystywane nagrania ludzkiego głosu. Odkąd pamiętam, interesowało mnie samplowanie i jego różne przejawy zawsze znajdowały się w muzyce, której słuchałem.
Co zatem pociąga cię w samplowaniu?
Chyba te nieograniczone możliwości zestawiania dźwięków i atmosfer, które ze sobą niosą. Produkcji muzycznej uczyłem się sam i nie mam wykształcenia muzycznego, dlatego łatwiej myśleć mi samplami niż nutami. Pamiętam, że już w dzieciństwie bardzo często miałem tak, że intrygował mnie jakiś dźwięk – powtarzałem go, układałem we frazy i łączyłem z innymi w wyobraźni. Teraz mogę to faktycznie robić. To całkiem fajne!
A techno lat dziewięćdziesiątych? Mówiłeś, że tworząc kasetę, często do niego wracałeś. Dlaczego?
Wracałem do niego z jednej strony dlatego, że zawarte są w nim euforyczne doświadczenia; można też odnaleźć tam pewną swobodę w tworzeniu, a dźwięki zestawiane są odważniej niż w aktualnych produkcjach. Lubię tę surową estetykę nieprzefiltrowanych bitmaszyn i ciepłych partii syntezatorów. Z drugiej strony imprezy, na których pojawiała się muzyka tego okresu, zawsze mocno na mnie oddziaływały i same w sobie stanowiły ważną inspirację. Słuchając jej w samotności, odtwarzałem sobie własne przeżycia, co potem kiełkowało w moich utworach.
W wypowiedzi, którą przytoczyłeś, podkreślasz też, że muzyczne inspiracje to jednak nie wszystko, „bo p r z e ż y c i a”. Jakie przeżycia na przykład?
Takie, że ci się nie układa, nie udaje, że jesteś zmęczona/y, że chciałbyś/chciałabyś się z kimś spotkać, ale zostajesz w domu. Także takie, że czujesz czyjąś bliskość, rozmawiasz z przyjaciółką/cielem. Tworzysz coś przez kontakt z inną osobą lub przez brak takiego kontaktu i chciałabyś/chciałbyś to jakoś zachować. Spoglądasz na to wszystko i rozmyślasz.
Gdybyś miał więc podsumować: jakie historie opowiada twój najnowszy album?
Ciepła zupka z listkiem ironii surfującym na powierzchni.
Są już pomysły na następcę „Emo dub”?
Tak! Planuję kolejną kasetę, choć chyba nie będzie to „następca”. Obserwuję kanał na YouTubie, w którym ludzie dzielą się swoimi doświadczeniami NDE i chciałbym zbudować z wykorzystaniem podobnych narracji mniej taneczne struktury. Materiał będzie mniej uczuciowy – skupię się bardziej na budowaniu nastrojów.
Już niedługo będzie okazja, aby usłyszeć „Emo dub” na żywo – warto zapisać sobie w kalendarzach, że 21 lipca można przejść się do warszawskiego klubu Pogłos.
