22. Festiwal Jazz Jantar: 25 października – 20 listopada 2019

„Wirtuozerska improwizatorka, oryginalna w środkach wyrazu kompozytorka”  – napisał o niej John Fordham w brytyjskim „Guardianie”.

Japonka Satoko Fujii, uważana za jedną z najoryginalniejszych pianistek freejazzowych, tajniki muzyki jazzowej zgłębiała w Stanach Zjednoczonych, studiując w bostońskim Berklee College of Music i w New England Conservatory. „Fujii okazała się artystką niezwykle wszechstronną – świetnie czuje się bowiem zarówno, grając solo i w duetach, w triach i kwartetach, jak i z orkiestrami.”  Jej muzyka obejmuje wiele gatunków, łącząc jazz, współczesną muzykę klasyczną, rock i tradycyjną muzykę japońską w innowacyjną syntezę. Jej różnorodne kompozycje zawierają proste melodie ludowe, harmonijne wyrafinowanie jazzu, rytmiczną moc rocka i rozbudowane formy kompozytorów symfonicznych.

Wydaje płyty pod różnymi szyldami: jako Minamo w duecie ze skrzypaczką Carlą Kihlstedt, 2 Piano Duo z pianistką Myrą Melford, NatSat to duet z mężem Natsukim Tamurą, w Toh-Kichi gra z legendarnym perkusistą Tatsuyą Yoshidą. Poza tym nagrywa i występuje w Satoko Fujii Trio i New Trio, w kwartecie Kaze, Satoko Fujii Quartet, Min-Yoh Ensemble, i to nie koniec tej listy. Do tego należy doliczyć składy bigbandowe, spośród których najbardziej płodny – bo nagrał do tej pory aż osiem płyt – okazał się Satoko Fujii Orchestra New York; poza tym okazjonalnie działają „orkiestry” w Tokio, Nagoyi i Kobe. (na podstawie tekstu Sebastiana Chosińskiego z portalu esencja.pl). W duecie z kontrabasistą Joe Fondą wydała trzy albumy DUET (2015) i MIZU (2017) oraz w trio TRIAS (2017)

Joe Fonda był basistą w zespołach Anthony’ego Braxtona w latach 1984–1999.
Wydał dwanaście albumów pod własnym nazwiskiem. Fonda był także członkiem The Creative Musicians Improvisors Forum pod kierownictwem Leo Smitha oraz współpracował z takimi muzykami, jak Archie Shepp, Lou Donaldson, Kenny Barron, Dave Douglas, Curtis Fuller, Carla Bley czy Maciej Obara i Irek Wojtczak. Obecnie Fonda nagrywa i koncertuje z Fonda-Stevens Group, Conference Call, The Fab Trio, The Nu Band and Bottoms Out.

„Enemy są wrogami wszystkich tych, który uważają, że muzyczny rozwój fortepianowego trio został zakończony. Wnoszą nowe, świeże akcenty do gry, a słuchanie ich to sama przyjemność” – tak o debiutanckim albumie brytyjsko-szwedzkiego zespołu można było przeczytać na łamach niemieckiego Rondo Magazine. Z kolei w prestiżowym Downbeat wyróżniono grupę za „zachwycające skrzyżowanie walorów artystycznych i umiejętności technicznych, ale przede wszystkim, ż jest znakomite w swojej autentyczności.”

Enemy powstało z inicjatywy pianisty, Kita Downesa, znanego z jazz-rockowego Troyka. Swoje własne trio założył już w 2005 roku wraz z innym absolwentem Królewskiej Akademii Muzycznej, grającym na perkusji Jamesem Maddrenem i to oni stali się podstawą dla funkcjonującego od 2015 roku Enemy. Skład uzupełnił szwedzki kontrabasista, Frans Petter Eldh (współpracownik między innymi Django Batesa, Garda Nilssena, Mariusa Neseta, a nawet Macieja Obary). Pierwszy album, zatytułowany po prostu „Enemy”, ukazał się w 2018 roku nakładem Edition Records (wydawnictwo między innymi Roller Trio, Dinosaur czy Chrisa Pottera), a sami muzycy opowiadali o nim: „Nasza muzyka łączy się w burzy gęstości i dzikiej wolności, co tworzymy z premedytacją po to, aby przekraczać granice naszych możliwości.” Koncert w ramach festiwalu Jazz Jantar będzie pierwszym występem Enemy w Polsce.

Sławka Jaskułke gdańskiej publiczności przedstawiać nie trzeba. Na Festiwalu Jazz Jantar zagra koncert solowy. Muzyka na płytę The Son została nagrana na unikalnym instrumencie – fortepianie Malmsjo Grand Piano z 1935 roku nazywanym także “Banana Grand”, z uwagi na swoją budowę. Firma Malmsjo wyprodukowała 25 sztuk tego modelu.To fortepian prostostrunny, a jego wyjątkowość polega na budowie bryły, której dno po stronie strun basowych jest większe. Fortepian posiada więcej otworów rezonansowych w ramie instrumentu, co kształtuje jego ciepłe, a przy tym potężne brzmienie. Szczególna, matowa barwa to z kolei zasługa opracowanego specjalnie dla Sławka Jaskułke systemu moderatorów, stworzonego przez Tadeusza Gilerta i firmę Piano Rent.

Nagrań dokonano w stroju 432Hz, w którym Sławek Jaskułke pracuje od kilku lat. I jak sam artysta przyznaje: „Wybór obniżonego strojenia instrumentu w moim przypadku jest jednym z elementów budowania własnego, niepowtarzalnego brzmienia, do którego dążę od wielu lat. Rzecz w tym, że obniżony strój jest przyjemniejszy w percepcji, powoduje cieplejsze i ciemniejsze brzmienie. A barwa w mojej muzyce wybrzmiewa przed nutami.“

Dionizy Piątkowski (jazz.pl) pisze: Albumem „The Son” przekonuje, że subtelności brzmienia i nastroju ważniejsze są od energetycznej improwizacji, w której struktura buduje się nieokiełzaną emocją. Pianista proponuje liryczną, melancholijną podróż opartą na budowaniu nastroju i nieskazitelnego brzmienia, gdzie dźwięki muzyki same układają się w subtelności fortepianowej elokwencji pianisty. Sławek Jaskułke od kilku  lat maluje swój jazzowy patos takimi dźwiękami. Budując strukturę utworów kieruje się barwą, ale też oszczędnością środków wyrazu. Z jednej strony to kompozycje będące dźwiękowym pejzażem o bogatym zabarwieniu harmonicznym, z drugiej zaś kompozycje o budowie piosenkowej z wyraźnie dominującą melodią. Pianista tworzy muzykę, która koi. I brzmienie, którego strukturę  tworzą trzy, ważne elementy: kompozycja, fortepian oraz jego nietypowy strój. (…) Sławek Jaskułke to dystyngowany artysta i kreatywny wirtuoz.

W 2015 roku Cécile McLorin Salvant wystąpiła na Festiwalu Jazz Jantar (pierwszy raz w Polsce), a my martwiliśmy się, że ten żakowski koncert może być ostatnią szansą, żeby zobaczyć taką gwiazdę w naszym małym klubie, zanim zacznie wyprzedawać koncerty w największych salach Europy.

Po tamtym koncercie Czesław Romanowski na gorąco dzielił się z nami swoimi wrażeniami:  „Pod koniec wokalistka całkowicie zrezygnowała ze wsparcia technologicznego i wyśpiewała ostatnie wersy wyłącznie siłą własnej przepony, co słuchacze przyjęli, zachowując absolutną ciszę. Dwaj panowie stojący obok mnie podważali możliwość wydobycia z siebie tak potężnego głosu bez użycia mikrofonu, byli przekonani, że w jakiś sposób mimo wszystko dźwięk musi być zbierany i przepuszczany przez nagłośnienie. Kiedy natomiast Salvant powróciła na scenę odśpiewać bis bez wsparcia muzyków, stając na skraju sceny ze statywem za plecami, jeden z nich szepnął: „To nie do wiary”. Trudno się mu dziwić, to było doprawdy niewiarygodny wykonanie, jeden z najznakomitszych momentów w historii tego festiwalu. Nic dziwnego, że publiczność absolutnie nie zgodziła się na zakończenie koncertu w tym momencie, Salvant musiała powracać na scenę jeszcze dwa razy. (…) Stojąc samotnie na żakowej scenie odśpiewała przepiękną, religijną pieśń. Śpiewała żarliwie, przejmująco, śpiewała tak, jak od dziesiątek lat czarnoskóre kobiety śpiewały w kościołach pieśni pełne skargi, bólu, cierpienia. Był w tym bezpośrednim przekazie tak olbrzymi ładunek emocjonalny, siła a jednocześnie jakaś przejmująca bezbronność, obnażenie, że słuchałem tego ze ściśniętym gardłem. Po wczorajszych koncercie nie mam właściwie wątpliwości, że Cécile będzie następczynią swoich wielkich poprzedniczek – Billie Holiday, Elli Fitzgerald czy Sarah Vaughn. Mam taką nadzieję, bo ma ku temu wszelkie predyspozycje: wspaniały głos, niezwykłą osobowość, starannie dobrany repertuar, zdolności kompozytorskie. Wiem, że dane mi było zobaczyć jedną z wielkich dam jazzu u progu swojej wielkiej kariery, śpiewającej, patrzącej i uśmiechającej się też do mnie.”

Lata 2013 – 2015 były przełomowe dla kariery Cécile. Najpierw otrzymała nominację do nagrody Grammy za debiutancki album „Woman Child”, później zwyciężyła w aż czterech kategoriach sondy krytyków magazynu Down Beat: za jazzowy album roku, wokalistkę, wschodzącą gwiazdę w 2 kategoriach: jazz oraz wschodząca gwiazda – wokalistka, Jazz Journalist Assiociation przyznał jej nagrody w dwóch kategoriach: Najlepiej zapowiadającej się artystki roku oraz Wokalistki roku. Kolejny album „For One To Love” przyniósł jej Grammy, a potem historia powtórzyła się jeszcze dwa razy: Cécile McLorin Salvant otrzymała tę prestiżową nagrodę muzyczną za swoje kolejne dwa albumy: „Dream and Daggers” (2018) i „The Window”(2019).

O „The Window” Marek Dusza napisał: „Brawurowy styl i wyjątkowy głos przyniosły jej liczne nagrody i popularność. (…) Dzięki francuskiej matce Cécile świetnie śpiewa w tym języku, co pokazywała wielokrotnie wcześniej, a tu w piosenkach: „A Clef” i „J`aiL’Cafard”, w którym Fortner gra na organach. Wokalistka nie kryje swojej fascynacji Sarah Vaughan, choć w swobodnym stylu śpiewania bliższa jest Betty Carter. Mimo tych wpływów, jest absolutnie oryginalna i nie pokazała nam jeszcze najlepszego. Teraz skupiła się na przekazaniu emocji jak najmniejszymi środkami. Mając głos o wielkiej skali, powściąga go, by nie przytłoczyć pianisty. Fortner nie tylko fascynuje akompaniamentem, ale i gra liczne, intrygujące improwizacje. Rozbudowane są wersje standardów: Bernsteina „Somewhere” i koncertowy „The Peacocks”. Mistrzowski duet.”

„Ma niezaprzeczalny warsztat: jest w nim szczególna świeżość podejścia, jak gdyby wokalistka spotykała się z każdą kolejną melodią po raz pierwszy, rozpoznając każdą nutę w czasie rzeczywistym – jedną po drugiej. Śpiewając, pozostaje w dialogu z każdym utworem – jego słowami i historycznym kontekstem. Salvant osiąga to nie tylko dzięki operacjom głosowym, poprzez które komentuje śpiewany tekst, ale także rozwijając szeroki, różnorodny i wyzywający repertuar. Na „The Window” sięga po francuski kabaret, amerykańskie melodie rewiowe, standardy popu czy głębokie utwory soulowe i bluesowe. Śpiewa Nat King Cole’a, brazylijskiego piosenkarza Dori Caymmi, Cole’a Portera czy jump bluesowego pianistę Buddy Johnsona. Delektuje się przestrzeniami między stylami, wersami i nutami…”            

Stephen M.Deusner/ Pitchfork

„Multitasking” to druga autorska płyta Kuby Więcka z Michałem Barańskim oraz Łukaszem Żytą. Dwa lata po premierze nagrodzonego „Fryderykiem” debiutu „Another Raindrop” muzycy nagrali album odmienny – z wykorzystaniem elektroniki, bardziej produkcyjnym podejściem do materiału i dużą dbałością o szczegóły.

„Wyjątkowo dużo czasu zajęło mi nabranie stosunku do nowej płyty tria Kuby Więcka. Nie dlatego, żebym nie znał artysty. Widziałem to i owo, to i owo słyszałem, ale ten szał przy debiucie trochę mnie wystraszył i – jak pewnie zauważyli pilni czytelnicy bloga – nie mam do debiutu grupy Kuba Więcek Trio „Another Raindrop” jakiegoś czołobitnego stosunku. Słuchałem też wielokrotnie albumu numer dwa i dopiero kontakt z koncertową wersją części tego materiału z Bremy (takie brakujące ogniwo między pierwszą a drugą płytą, słuchałem z taśmy, niedawno, przed emisją w Dwójce) i parę uwag kolegi z anteny radiowej (pozdrawiam, bo wiem, że w końcu przeczyta) sprawiły, że weszło. A jak weszło, to już wreszcie muszę coś napisać.

Żeby była jasność: Więcka jako instrumentalistę uwielbiam od początku do końca. Nie obchodzi mnie, gdzie i u kogo się uczył ani ile ma lat – ma taką precyzję w tonie i jednocześnie tak ładną barwę swojego altu (wolę ten alt niż pojawiający się tu i ówdzie sopran, choć sopran też mnie nie odstrasza, a w jednym z utworów na nowej płycie brzmi wręcz obłędnie), że jako saksofonista na wejściu jest zwycięzcą w sposób bezdyskusyjny. Potwierdzają to występy w kolejnych orkiestrach – u Kamila Piotrowicza czy Franciszka Pospieszalskiego. Albo krótkie wejście w „Zimnej wojnie”. Byłem jednak od początku trochę podejrzliwy wobec tego, jak ta wspaniała technika i wyczucie w grze przekłada się na umiejętności kompozytorskie – bo czy musi się łączyć? Nie musi. (…)

Ale dziś nowy album „Multitasking” wszystko wyjaśnia. I rozwiewa te moje wątpliwości.

Trio jest tu w pełni scalonym składem, chwilami nawet układem, który gra jedną, dużo bardziej precyzyjnie wyrażoną wizję lidera – demonstracyjnie kanciastą, ale to takim gestem kreślone kanty, że chciałoby się tego słuchać w kółko. Michał Barański i Łukasz Żyta wpisują się w te figury rysowane przez Więcka tym bardziej idealnie, im bardziej bezceremonialnie lider wyznacza im zadania – a poznawszy lepiej swoich kolegów, stara się wykorzystać ich doświadczenia i talenty. (…) Paradoksalnie więc: nowy album potwierdza, że moje poprzednie obawy miały sens, ale że zarazem stają się nieważne – wszystko jest na swoim miejscu, a mocy zawsze można jeszcze dodać.

Chce się to obserwować, ba, chciałoby się nawet zza biurka wołać o kolejne pomysły, prowokować do przesady, dobicia do bandy. Bo trudno spokojnie „Multitasking” przesiedzieć. Tak czy owak – chce się więcej.”

Bartek Chaciński / polifonia.blog.polityka.pl

Wojciech Staroniewicz, saksofonista, aktywny na trójmiejskiej scenie jazzowej od wielu lat. Współpracował z norweską grupą „Loud Jazz Band” czy sekstetem Włodzimierza Nahornego. Jako jedyny wśród polskich saksofonistów jazzowych został zakwalifikowany do półfinału Międzynarodowego Konkursu Improwizacji Jazzowej w Waszyngtonie, gdzie znalazł się w gronie 21 saksofonistów wybranych z całego świata. Na swoim koncie ma 8 autorskich płyt, a  w ostatnich latach koncertuje jako solista z Polską Filharmonią Kameralną Sopot Wojciecha Rajskiego. Na Festiwalu Jazz Jantar w 2010 roku prezentował „A’freak-an Project”.

Do współpracy nad swoim ostatnim albumem zaprosił Erika Johannessena, free jazzowego puzonistę, który jest członkiem zespołu Jaga Jazzist, laureata Norweskiej Grammy za album One-Armed Bandit w 2010 roku.

„To, co wyróżnia tę płytę, to elementy, które najczęściej kojarzą się ze skandynawskim jazzem właśnie. To muzyka sentymentalna, melancholijna, emocjonalna (tytułowy „North Park”, „Floating”, „Don’t Kiss My Jacket”), a momentami niepokorna („Basic Needs”, „Fit Society”). Z jednej strony słychać tu powrót do źródeł jazzu, również tego, który wykształcił u nas i który funkcjonuje jako fenomen polskiej szkoły jazzu. Z drugiej, wybrzmiewają tu liczne freejazzowe improwizacje charakteryzujące się swobodną harmonią czy często pojawiającymi się kolektywnymi improwizacjami (Staroniewicz i Johannessen) które sprawiają, że odbiór zaprezentowanego materiału jest wyrazisty i zaczepny. Wszystkie utwory na płycie „North Park” zostały skomponowane przez Wojciecha Staroniewicza.

Akustyczny efekt brzmieniowy tego albumu został fenomenalnie zrealizowany. Najpewniej przyczynił się do tego Ignacy Gruszecki i niezastąpione Monochrom Studio, w którym materiał do płyty został nagrany, zmiksowany i zmasterowany. W nagraniach wzięli udział wspaniali polscy i zagraniczni instrumentaliści jazzowi: poza Staroniewiczem, pojawia się Erik Johannessen (puzon), bezkonkurencyjny Dominik Bukowski (wibrafon), Paweł Urowski (kontrabas) oraz Przemysław Jarosz (perkusja).

„North Park” (…) to album, który z każdym kolejnym utworem otwiera przed nami coś nowego, a tym, co pozostaje niezmienne jest akustyczny klimat inspirowanego Skandynawią jazzu.”

Magdalena Szpak / blue-bossa.pl

Pianista Grzegorz Tarwid i perkusista Szymon Gąsiorek są dobrze znani publiczności jazzowych festiwali. Spotkali się w Kopenhadze na studiach w Rhythmic Music Conservatory, która to uczelnia ma znaczący wpływ na to, co dzieje się na młodej polskiej scenie jazzowej. Tworzą duet ALFONS SLIK, w którym – jak sami mówią – „nie powstrzymują się przed swobodną ekspresją łączącą ich instrumentalny warsztat z nieposkromionymi recytacjami i eksperymentami brzmieniowymi, a nasza muzyka oscyluje pomiędzy free jazzem, współczesną muzyką klasyczną, rock’n’rollem, disco i… polskimi zwyczajami weselnymi.” Jesienią ukarze się ich pierwszy album „Nie przejmuj się”.

Szymon Wójcik, lider powstałego w 2018 roku RASP Lovers tak charakteryzuje cele, jakie jego zespół planuje realizować: łamanie schematów, zabawa formą i konwencją, zestawianie ze sobą elementów na pierwszy rzut oka leżących daleko od siebie, tworzenie muzycznych oksymoronów i kontrastów są głównymi założeniami leżącymi u podstaw muzyki zespołu. Ciężko zaklasyfikować ją do jakiegokolwiek gatunku, jest to miks punku, awangardowego jazzu, elektroniki, muzyki improwizowanej oraz alternatywnego rocka.

W Żaku na Festiwalu Jazz Jantar zaprezentują materiał z debiutanckiego albumu, zarejestrowanego w Monochrom Studio. „Romantic Alternative Schizophrenic Punk” ukaże się w październiku. RASP Lovers to kolejny zespół pokazujący szalenie istotny wpływ… duńskiej edukacji muzycznej na rozwój polskiej młodej sceny, jako że prawie wszyscy muzycy otarli się o Syddansk Musikkonservatorium w Odense.

Grupę tworzą: gitarzysta i kompozytor Szymon Wójcik,  miłośnik punku, kontrastów oraz kolorów tęczy, współtwórca kolektywu P.E. Quartet, obecnie student wydziału kompozycji w Hochschule fur Musik und Tanz w Kolonii; znany już gdańskiej publiczności saksofonista i kompozytor Jerzy Mączyński, współzałożyciel freejazzowego kolektywu P.E. Quartet oraz leader zespołu – konceptu muzycznego Jerry&ThePelican System, obecnie kończy studia magisterskie w Berklee College of Music na kierunku contemporary music performance; pianista, kompozytor i aranżer Marcel Baliński, absolwent Akademii Muzycznej w Krakowie na wydziale jazzu, lider zespołu Entropia Ensemble, członek Jerry&The Pelican System, laureat nagrody Grand Prix 10th Azoty Tarnów Jazz Contest w kategorii zespołowej oraz solowej, twórca muzyki filmowej i teatralnej; kontrabasista Rafał Różalski, członek zespołów Entropia Ensemble, P.E. Quartet oraz Pimpono Ensemble; perkusista Bartosz Szablowski, współtworzy między innymi P.E. Quartet oraz zespół Kinga (który pojawi się w Żaku 5 października), obecnie jest studentem Syddansk Musikkonservatorium w Odense.