Poza planetą.
Kto się kryje za nazwą Psychogeografia, w dodatku pozostającą w bezpiecznej odległości od szkolnych skojarzeń? Dwaj polscy muzycy:
Paweł Krzaczkowski – kompozytor, artysta multimedialny i poeta, znany szerzej jako Zajwert. Poza solową działalnością udziela się także w innych projektach muzycznych współtworzonych choćby ze Sławomirem Wojciechowskim (Woyfer Zajwert) czy Kacprem Ziemianinem (Klangwerk 936). Autor poematu Wstęgi Möbiusa (Rita Baum, 2017) i albumu King Midas Has Donkey’s Ears (BAS Records, 2019). Wielokrotnie tworzył na potrzeby Muzeum Sztuki Współczesnej w Warszawie, CSW Zamek Ujazdowski, Audio Artu, Galerii Labirynt, Warszawskiej Jesieni i Sacrum Profanum.
Piotr Łyszkiewicz – improwizator, producent, songwriter, który współpracował z Mitch & Mitch, Ziemią Planetą Ludzi, P.K.P., The Kurws, Second Exit, Piotrem Damasiewiczem, Małymi Instrumentami, Melą Koteluk, Arturem Rojkiem, Krzysztofem Zalewskim czy Balladami i Romansami.
Padło wiele nazw projektów i nazwisk, ale w tym przypadku najważniejsza jest Psychogeografia Krzaczkowskiego (preparowane pianino, trąbka, syntezatory) i Łyszkiewicza (saksofon barytonowy, tenorowy, sopranowy, klarnet kontraltowy, klarnet B, zurna, flet poprzeczny). Zespół rozpoczął swój żywot w 2019 roku, a już kilka miesięcy później duet stworzył materiał na debiutancki krążek Random Roots, którego tytuł można odczytywać w dwojaki sposób jako pewien rodzaj oksymoronu – czyli „korzenie”, albo „przypadek”.
– Jesteśmy przekonani, że pochodzimy z wielu miejsc na raz. Niekoniecznie tych najbliższych. Afirmujemy tym samym ideę globalnej inkluzywności i przyjaźni. Taką też muzykę staramy się tworzyć – podkreślają muzycy.
W odniesieniu do tych słów przypomniała mi się myśl Sokratesa, który powtarzał, że należy nie do Aten ani do Grecji, lecz do świata. Muzyczna idea Psychogeografii idealnie wpisuje się w słowa filozofa. Z kolei przyglądając się kompozycjom duetu od strony technicznej należy podkreśli, że brzmienie zespołu wyznacza indywidualna sygnatura w postaci wysublimowanej gry na preparowanym pianinie, improwizowanych partiach instrumentów dętych, rozszerzonych technik (sonorystyka przeplata się z melodyjnością) oraz łączenia tego wszystkiego z elektroniką o dynamicznej fakturze i zmieniającej się amplitudzie dźwiękowych drgań.
Zaglądając głębiej w poszczególne warstwy utworów Psychogeografii nie sposób jednak nie wyłowić na wierzch pociągającej transowości, jaka wprost emanuje z ich muzyki. Przykładów całe mnóstwo, a jednym z nich jest niesamowite nagranie Yara-ma-yha-who, będące podróżą z widokiem na różne tradycje (m.in. jazzowe), stylistyki czy wpływy kulturowe. Brzmi to jak tkanka akustycznych osobliwości podpięta pod generator wyobraźni.
Saksofon w Terittitunnis pachnie zarówno czarną tradycją z okolic Alberta Aylera, jak i współczesnością Colina Stetsona (repetytywność w oddechu) – w zestawieniu z hałasującą elektroniką i rozlewającymi się melodiami. Już po tych dwóch fragmentach przypisałbym Psychogeografii emblemat chicagowskiej wytwórni International Anthem. Mam podobne wrażenia po wysłuchaniu kolejnych fragmentów, Yohualticitl o gamelanowym DNA czy Beaivi z bliskowschodnią mistyką wszytą w elektroniczny puls. Urcuchillay to splatanie free jazzowej frazy z piękną melodią, a z kolei ekspresyjne Māui-tikitiki-a-Taranga i Kopé Tiatie Cac uciekają przed jakimkolwiek zanurzeniem ich w stylistycznej rdzy. Wieńczący całość Kim-un-kamuy zaskakuje czymś na kształt plądrofonii, ale stworzonej w oparciu o własne brzmienia „żywych” instrumentów. Przemykają tu obrazy zaczerpnięte z marokańskiej pustyni i azjatyckiej duchowości, choć podglądane z perspektywy wirującego kalejdoskopu.
Psychogeografia nie podała na Random Roots miejsca stałego pobytu, ani tym bardziej nie pozwala określić sztywnych współrzędnych. To jednak pokuszę się o zawieszenie duetu między rodzimym Mikrokolektywem (Artur Majewski / Kuba Suchar) a tym, co robi od wielu lat Rob Mazurek (m.in. Chicago Underground, Exploding Star Orchestra). Psychogeografia to raczej stan niż fizyczna postać, to dźwiękowa hybryda spotęgowana wieloma procesami na miarę światowych produkcji.
Gusstaff Records | wrzesień 2020
Strona Facebook Psychogeografii »
Strona Gusstaff Records »
Strona sklepu Gusstaff Records »
Profil na Facebooku »
