Poza czasem.
Chicagowski perkusista, producent i kompozytor pracuje na dużych obrotach. Makaya McCraven regularnie nagrywa, wydaje i ostatnio intensywnie koncertuje. W tym roku aż dwukrotnie pojawił się w Polsce; grając w lipcu podczas Warsaw Summer Jazz Days i w sierpniu na OFF Festivalu w Katowicach. Fonograficznie również nie zwalnia tempa, wystarczy przypomnieć, że w ubiegłym roku ukazał się jego album „Deciphering The Message” wydany przez słynną oficynę Blue Note Records. Na początku tego roku z kolei został opublikowany materiał pianisty Grega Spero „The Chicago Experiment” (Ropeadope) z udziałem, m.in. McCravena.
McCraven to jedna z najjaśniejszych obecnie postaci na światowej scenie jazzu, choć używanie słowa „jazz” jest wielce ogromnym uproszczeniem w kontekście szerokiej, post-gatunkowej działalności perkusisty. To jednak „trzeba” (czy na pewno?) jakoś to wszystko nazwać, zamknąć, ukierunkować, więc trudno uciec tu od słowa „jazz”, co pokazuje chociażby drobny wycinek z tekstu na łamach „New York Timesa”: „McCraven po cichu stał się jednym z najlepszych argumentów przemawiających za witalnością jazzu”. Kolejne kroki artysty same nas prowadzą do klasyki tego gatunku, ale to nie znaczy, że chodzi tu o heroiczne powielanie utartych form. Dłubanie przy kanonie jest czymś fascynującym, co McCraven doskonale rozumie, zaś lepienie kanciastych odprysków zanurzonych w historii szczęśliwie pozostaje w domenie innych twórców.
Pracując nad „Deciphering The Message” Makaya otrzymał dostęp do przepastnych archiwów Blue Note, czyniąc z nich punkt wyjścia do opowiedzenia własnej historii, jednocześnie sięgając po znaczące wydawnictwa z katalogu amerykańskiej wytwórni (m.in. Bobby’ego Hutchersona, Arta Blakeya, Dextera Gordona, Hanka Mobleya, Kenny’ego Dorhama, Eddiego Gale’a) i wykorzystując je w formie nici (czyt. sampli) do „zszycia” przeszłości z teraźniejszością, nie zapominając o prześwitach do spoglądania w przyszłość. Spora część klasycznego repertuaru została na tyle zmieniona, że sprawia dużo trudności w odczytaniu oryginałów. Na tamtym etapie McCravena wspierał znakomity skład muzyków: wibrafonista Joel Ross, trębacz Marquis Hill, saksofonista altowy Greg Ward, gitarzyści Matt Gold i Jeff Parker, basista Junius Paul oraz saksofonista tenorowy i flecista De’Sean Jones.
McCraven zastosował podobne techniki biorąc na warsztat muzykę Gila Scotta-Herona. Zrobił to doskonale na „We’re New Again – a Reimagining by Makaya McCraven” (XL Recordings, 2020). Dopiero po jakimś czasie doceniłem w pełni ten album. Mixtape’owy charakter miał także materiał na „Universal Beings E&F Sides” (International Anthem, 2020).
Amerykański perkusista uwielbia harcować wespół z mashup’owymi kombinacjami, niejednokrotnie nagrywając swoje koncerty, a następnie poddając je studyjnej obróbce. W końcu McCraven to dziecko lat 90. będące pod silnym wpływem hip-hopu opartego na samplach. Mówiąc w skrócie, McCraven lubi wodzić słuchacza za ucho.
W 2021 roku minęło dziesięć lat odkąd Makaya po raz pierwszy związał się z założycielami chicagowskiej wytwórni International Anthem (m.in. ze Scottem McNiece), dzięki której wypłynął na szerokie wody. I tym sposobem docieramy do jego najnowszego wydawnictwa „In These Times”, które będzie opublikowane (premiera 23 września) przez International Anthem, Nonesuch Records i XL Recordings.
Pierwsze przymiarki do zaprezentowania tego materiału – jaki dziś znamy pod tytułem „In These Times”, odbyły się w 2019 roku podczas Jazz Night in America w South Shore Cultural Center w Chicago i w Walker Arts Center w Minneapolis. W trakcie kolejnych tras koncertowych McCraven nabierał coraz to innego spojrzenia i podejścia do tego, jak ma zabrzmieć „In These Times”. Podkreśla się, że ten album – jak żaden inny w jego dorobku – jest pewnego rodzaju definicją dotychczasowych poszukiwań McCravena.
Epicki zestaw jedenastu kompozycji o charakterze suity przygotował wraz z całą plejadą świetnych instrumentalistów/instrumentalistek, doskonale kojarzonych z jego postacią czy International Anthem, ale wymieńmy ich: Junius Paul (kontrabas, instrumenty perkusyjne, bas elektryczny, małe instrumenty), Jeff Parker (gitara), Brandee Younger (harfa), Joel Ross (wibrafon, marimba), Marta Sofia Honer (altówka), Lia Kohl (wiolonczela), Macie Stewart (skrzypce), Zara Zaharieva (skrzypce), Greg Ward (saksofon altowy), Irvin Pierce (saksofon tenorowy), Marquis Hill (trąbka, flugelhorn), Greg Spero (fortepian), Rob Clearfield (fortepian), Matt Gold (gitara, instrumenty perkusyjne, mały sitar) i De’Sean Jones (flet). Lider oprócz oczywiście gry ba perkusji, sięgnął po sampler, syntezatory, kalimbę, tamburyn, wibrafon, wurlitzer, organy.
Płytę otwiera tytułowy i wspaniały temat „In These Times” (w pierwszy sekundach pojawia się recytowany wycinek tekstu wydobyty ze słynnego Archiwum Radia Studs Terkel) z melancholijnymi i rozbudowanymi partami instrumentów smyczkowych, harfą, sitarem, fletem oraz uduchowioną, emocjonalną i mistrzowską frazą saksofonu altowego Warda. Perkusja McCravena wyznacza tu karkołomne metrum, lecz nie wywołuje uczucia przesytu czy blasku tanich popisów. Zdecydowanie to jeden z tych tematów tego roku. Każda kolejna kompozycja przechodzi płynnie w następną, więc mięsisty groove basu Paula nadaje puls w „The Fours”, ach te przełamanie w połowie! Ten numer dodatkowo zdobi przenikliwy, eteryczny i niepokojący klip autorstwa Ryosuke’ego Tanzawa.
Głębie, surowe brzmienie basu o szerokim paśmie w „High Fives” wciąga w świat subtelności kolejnych warstw tego utworu. Przez „Dream Another” – i nie tylko w tym fragmencie – przemawia echo lat 60. i 70., filmowy koloryt, mogący się kojarzyć z muzyką Johna Mandela, a z drugiej strony – czuć aranżacyjny podmuch Gila Scotta-Herona. W połowie płyty trafiamy na „Lullaby” z wiodącą partią harfy Younger. Ta iście filmowa kompozycja z pierwiastkiem ludowości powstała w oparciu o piosenkę oryginalnie napisaną przez Pétera Dabasiego i Ágnes Zsigmondi (węgierska wokalistka i flecista, prywatnie mama McCravena). Ten rozkołysany, migotliwy stan utrzymuje „This Place That Place” z nieustanie rozwijającą się rytmiką i dynamiką perkusji.
Trąbka Hilla, altówka Sofii Honer, wiolonczela Kohl oraz skrzypce Stewarta i Zaharievy zaznaczą swoją obecność w miniaturze „The Calling”, przygotowując nas na niesamowicie świeży splot harmoniczny w „Seventh String”. Wsłuchajcie się też dokładnie w schowaną tu nieco perkusję i towarzyszące jej instrumenty perkusyjne. W „So Ubuji” odzywa się afrykańskie uniesienie, z lśniącymi powidokami brzmień maribmy Rossa, harfy i kalimby, a także wyłaniającym się na poły idyllicznym obrazem Alice Coltrane.
McCraven nie pozwala sobie na bylejakość, czego dowodem jest „The Knew Untitled”. Początkowe takty fortepianu przemieszane z gęstą, aczkolwiek dopieszczoną oraz stonowaną aranżacją smyczków i wibrafonu, przechodzą niespodziewane w nietuzinkową solówkę gitary Golda (!). A na koniec emocjonalna „petarda” pod tytułem „The Title”, która mogłaby trwać, trwać i trwać…
Naprawdę cholernie trudno się pisze słowa podsumowania tak wybitnej płyty jak „In These Times”. Słychać w niej te siedem lat, ten proces dojrzewania, selekcji, pielęgnowania i rozwijającej się wizji. „In These Times” została nagrana w pięciu różnych studiach i czterech salach koncertowych, ale przeszła przez jeszcze większą skalę wrażliwości, finezji i wielkiego daru wyczucia. Całość spiął jedyny w swoim rodzaju umysł Makayi McCravena – tworząc coś w rodzaju seansu, zbiorowego doświadczenia, ale sadzając nas w jakże intymnej i osobistej przestrzeni, powolnie „rozcieranej” na milion emocjonalnych drobin.
International Anthem / Nonesuch Records / XL Recordings | wrzesień 2023
Strona Makaya McCraven: www.makayamccraven.com FB: www.facebook.com/MakayaMcCraven Strona International Anthem: www.intlanthem.com FB: www.facebook.com/intlanthem Strona Nonesuch Records: www.nonesuch.com FB: www.facebook.com/NonesuchRecords Strona XL Recordings: xlrecordings.com FB: www.x-l.co/sitefacebook
