Oni tu są!
Można by zacząć od tego, że kogo tu nie mam na tej płycie, ale wyliczanie (wymyślanie) zajęłoby pewnie wieki, więc lepiej przedstawić persony jakie faktycznie wzięły udział w nagraniu Where’s The One?. Supergrupę Congotronics International utworzyło wspaniałe grono dziewiętnastu muzyków z czterech kontynentów, których znamy z takich zespołów jak Deerhoof, Kasai Allstars, Konono Nº1, Wildbirds & Peacedrums (Mariam Wallentin i Andreas Werliin), Skeletons (Matt Mehlan), w tym Juana Molina i Vincent Kenis (współzałożyciel Kasai Allstars, kurator oraz producent serii Congotronics).
Materiał na Where’s The One? sporo przeleżał w archiwum i w sumie chyba mało kto wierzył, że kiedyś się ukaże na jakimkolwiek nośniku. No i mamy! Bez cienia wątpliwości sprawcami całego tego wydawniczo-koncertowego zamieszania są fantastyczni muzycy z Konono No.1 i Kasai Allstars. To właśnie ich muzyka pobudziła zachodnich artystów i stała się dla nich świeżą falą inspiracji. Fascynacja rozlała się od Dirty Projectors, Andrew Birda, Animal Collective i Deerhoof po Beck, Björk, Wilco, Radiohead, Saula Williamsa, Questlove i wielu innych. Belgijska wytwórnia Crammed Discs szybko wymyśliła świetne określenie na serię wydawniczą obejmującą oba kongijskie zespoły i ich styl, czyli Congotronics. A reszta to już magia muzyki z Czarnego Lądu!
Kolejnym protoplastą Where’s The One? jest również wydawnictwo Tradi-Mods vs Rockers z 2010 roku, na którym dwudziestu sześciu artystów zinterpretowało po swojemu Congotronics. Crammed Discs nie czekali długo i postanowili zainicjować powstanie owej Congotronics International. Przez kilka miesięcy muzycy wymieniali się między sobą demami drogą internetową. Nagarniała krążyły po całym świecie. Wyglądało mniej więcej to tak, że Kenis był wówczas w Kinszasie z kongijskimi artystami, podczas gdy Juana Molina, Deerhoof, Wildbirds & Peacedrums i Matt Mehlan pracowali w swoich studiach rozlokowanych w Buenos Aires, Nowym Meksyku/Nowym Jorku, Sztokholmie i Brooklynie.
Po tej intensywnej internetowej korespondencji wszyscy w końcu spotkali się w Brukseli, żeby dokończyć materiał i ćwiczyć razem, przygotowując się do trasy. Wykształciła się idea supergrupy, w której nie było lidera, stawiając na kolektywną współpracę. Mimo różnic językowych (sam tytuł płyty o tym mówi), muzyczne porozumienie mocno zaiskrzyło.
No i doszło do wspólnych koncertów wiosną/latem 2011 roku, a były one – co słychać na Where’s The One? – brawurowe i przepełnione ognistą energią. Łącznie 16 występów w Europie i Japonii. Po zakończeniu trasy proces nagrywanie nie ustał, ale znów wszedł w tryb pracy zdalnej. Efekty tych niezwykłych zdarzeń dostajemy w postaci nagrań jakie znalazły się na Where’s The One?. Mieszają się tu kompozycje koncertowe i studyjne, ale ostatecznie wszystkie dopieszczone przez miks Grega Sauniera z Deerhoof. Amerykański muzyk nadał całemu albumowi jednolitość brzmieniową. 21 utworów plus dwa bonusy. W książeczce dołączonej do płyty jest dużo więcej informacji na temat wspólnych sesji, koncertów oraz zdjęć. Okładkę zaś narysowała Molina.
Podwójny longplay wybija w kosmos tytułowe Where’s The One? z energetyczną sekcją rytmiczną, mieszaniną gitar, likembé (tradycyjny instrument podobny do mbiry) i rozmaitych wokali. Resila ma z kolei wyraźną linię melodyczno-harmoniczną Moliny z gitarowym noise’em pozostałych muzyków. Kule Kule Redux porywa przesterowanym brzmienie likembé, gitar i fantastycznym śpiewem. Trans absolutny! Przy The Chief Enters Again – a to dopiero czwarty utwór – już mnie mocno ściska w środku żal, że nie dane było mi doświadczyć na żywo ich koncertów. Z drugiej strony refleksja jest też innej maści, a wyobraźnia buzuje i miło pomyśleć, co by było gdyby dołączyć do nich skład holenderskiego The Ex. Wystarczyć posłuchać świetnych tematów gitarowych w Super Duper Rescue Allstars, aby to sobie jakoś nakreślić w głowie.
Instrumentalna mozaika afrykańskich brzmień (Tita Tita) przechodzi swobodnie w kapitalną kompozycję Doubt/Hope (z potężnym wokalem Mariam Wallentin) pokroju wczesnego Talking Heads czy Tuxedomoon. Banza Banza wciąga totalnie elektroniczną grzęzawicą, Congotronicą, potężną dynamiką i śpiewem Kabongo Tshisense’a z Kasai Allstars.
Where’s The One? pomieściło też kilka miniatur (np. Kabongo Celeste, On The Road, Even The Boa Can’t Swallow A Viper, Tandjolo’s Greetings) pozwalających zaczerpnąć powietrza przed następną solidną porcją dzikiego eksperymentu z Congotronics International. Rozkołysany instrumentalny Beyond The 7th Bend budzi skojarzenia z pustynną melancholią Ali Farka Touré, to jednak ten utwór stworzyli Tshisense i Mopero Mupemba z Kasai Allstars oraz Mehlan i Molina.
Przepiękny z elektroniczną powłoką Many Tongues In Our Band zafundował mi podróż do projektu kenijsko-niemieckiego ODD OKODDO (Olith Ratego, Sven Kacirek). For Augustin posiada właśnie noise’owe, szorstkie echo często wydrapywane przez członków The Ex. Koncertowe Ambulayi Tshaniye ma coś z ducha eksperymentów Aksak Maboul, choć słyszymy tu m.in. głęboki i wielobarwny głos Moliny. Skandynawsko-amerykański sznyt Wildbirds & Peacedrums & Deerhoof jest wyczuwalny w Bombo & Sifflets. Kongijski duch Congotronics wraca raz zarazem, chociażby w Tshitua Fuila Mbuloba. Taneczna, rozświetlona fala promienistych kompozycji Mulume/Change oraz dwa bonusowe Guiyome i Hand To The Knee/Tshimbala Mulumbay prowadzą nas ku końcowi, o nieistniejącym zakończeniu.
Kolejna dobra wiadomość jest taka, że jeszcze w tym roku ma się pojawić pełnometrażowy film dokumentalny pt. Where’s The One?, mający ukazać od środka pierwsze spotkania Congotronics International oraz ich koncerty sfilmowane i wyreżyserowane przez Pierre’a Laffargue’a. Na razie mogę wypowiedzieć się o zawartości muzycznej Where’s The One? podsumowując ją w kilku słowach; obłędne wydawnictwo 2022 roku! Na które warto byłoby czekać jeszcze kolejne dziesięć lat!
Crammed Discs | kwiecień 2022
