Na ostrzu abstrakcji.
Początki belgijskiego projektu Aksak Maboul sięgają roku 1977, funkcjonującego wówczas jako solo i niebawem jako duet w składzie: Marc Hollander (producent, muzyk, założyciel Crammed Discs) i Vincent Kenis (producent, muzyk). Nie czekali zbyt długo z wydaniem debiutanckiego albumu „Onze danses pour combattre la migraine”, a dwa lata później wyszedł ich kolejny materiał „Un Peu De L’Âme Des Bandits” (1980), ale już nagrany z gościnnym udziałem Freda Fritha i Chrisa Cutlera. Niestety w 1981 roku Aksak Maboul przestał istnieć.
Po rozpadzie Aksak Maboul powstała nowa grupa pod nazwą The Honeymoon Killers z wokalistką Véronique Vincent. W 1982 roku opublikowali pierwszą płytę „Les Tueurs de la Lune de Miel”. Było o nich głośno w Europie, koncertowali przez kilka lat i niespodziewanie nastała wielka cisza, trwająca trzydzieści lat! Dopiero w 2014 roku Hollander i Vincent postanowili wrócić do wspólnego muzykowania, czego owocem było wydawnictwo „Ex-Futur Album” z niedokończonymi nagraniami z lat 1980-1983. I jak to ma w zwyczaju Crammed Discs pojawiły się interpretacje w postaci remiksów na „16 Visions Of Ex-Futur” (2016).
No i po kilku dekadach czekania w końcu Aksak Maboul uraczyli nas nowymi kompozycjami, a stało się to dzięki podwójnemu i świetnemu albumowi „Figures” (2020). Co ciekawe, wśród zaproszonych artystów do nagrania premierowych utworów pojawił się Fred Frith, a także także Steven Brown z Tuxedomoon, muzycy Aquaserge i byli członkowie Aksak Maboul (w tym Michel Berckmans i Sebastiaan Van den Branden). Są też bardzo dobre remiksy materiału z „Figures”, które przygotowali The Notwist, Car Stone, Cate Le Bon, Tolouse Low Trax, Vanishing Twin, Felix Kubin, Matias Aguayo, Kate NV, Hello Skinny (aka Tom Skinner) i nie tylko.
Chyba sam nie do końca wierzyłem, że Aksak Maboul będzie dalej kontynuował działalność i poleci jeszcze dalej na fali swojej reaktywacji. Wszelkie wątpliwości rozwiewa piąty i tegorocznym album „Une Aventure de VV (Songspiel)” będący częścią serii „Made to Measure” – numer 48. Premierowe nagrania ułożyły się w piętnastoczęściową suitę, w której wątkiem przewodnim są teksty Vincent. To enigmatyczna filozoficzno-poetycka opowieść rozwijająca się poprzez monologi i dialogi, wypowiadane i śpiewane przez szereg postaci, czyli zaproszonych artystów, a wśród nich Alig Fodder, Laetitia Sadier, Audrey Ginestet i Benjamin Glibert z Aquaserge, Don The Tiger, Blaine L. Reininger oraz członkowie obecnego zespołu koncertowego Aksak Maboul: Faustine Hollander, Lucien Fraipont i Erik Heestermans. Muzykę napisał i zaaranżował Hollander, w której aż się kotłuje i splata, a jednocześnie dochodzi do wielu stylistycznych rozgałęzień.
Zanim więcej o samej muzyce to dodam, że okładkę „Une Aventure de VV (Songspiel)” zdobi obraz specjalnie przygotowany przez francuskiego artystę Ronana Barrota, pt. „VV ou le ciel renversé”. Kolejny trop prowadzi do podtytułu albumu, „Songspiel”, gdzie mamy paralelę do eksperymentalnych słuchowisk radiowych, które kiedyś powstały w łonie BBC, RTF i RAI, a zwłaszcza w przestrzeni niemieckich eksperymentów Hörspiels. Choć uważa się, że pierwsze oryginalne słuchowisko radiowe w Europie stworzył Brytyjczyk Richard Hughes „A Comedy of Danger” (BBC, 1924).
Płynność i plastyczne cechy muzyki Aksak Maboul są naprawdę imponujące. Chyba jedną z najlepszych wizytówek tego nowego zestawu jest kompozycja „Miracle au jardin” (trwające 3:37), gdzie w ciągu kilku minut jej trwania bezszwowo przemykamy między współczesną muzyką klasyczną a soundartem, ambientem czy jakąś efemeryczną hybrydą dźwiękową. Można to samo powiedzieć o kolejnych utworach przechodzących bezszelestnie z jednego w drugi. Dobrze to obrazują np. „Veille au rêve” i „La tempête” – wychodząc od piosenki z partiami fletu i fortepianu, a skończywszy na rozedrganej elektronice bliższej glitchu z motoryką napędzaną techno (np. Jeffa Millsa) i krautrockową psychodelią. Progresywność pełną gębą! Hammondy jak u Niemena z „Enigmatic” a improwizowane linie skrzypiec jak u Jerry’ego Goodmana z The Mahavishnu Orchestra.
Charakterystyki nagrań Aksak Maboul nie sposób przewidzieć. „Fable” wiedzie w (dark)ambientowy gąszcz faktur, po czym fantastyczny „Talking with the Birds” jest emanacją minimalizmu odlatującego daleko poza ramy gatunkowe. Brzmienie fortepianu w tym drugim fragmencie wciska w fotel całą swą głębią. „L’ombre double” to z kolei dźwiękowa karuzela (z klubowym pulsem) podsycana improwizacjami wydobytymi z różnych instrumentów. W „Thème du mur” i „Le mur” poczułem silne echo zarówno tego, co robi Aquaserge, jak i Juana Molina. To tylko utwierdza w przekonaniu, że Crammed Discs jest totalnym zespołem naczyń połączonych z niewypowiedzianym wprost stanem wzajemnych inspiracji.
Powoli zastygający „The Eraser” w ambientowo-eksperymentalnych pasmach, przechodzi w kolejne nietuzinkowe nagranie „Zone blanche” wymykające się wszelkim prostym kategoryzacjom. Warstwa muzyczna jest tu tak giętka jak wokalna – słychać między innymi śpiew Don The Tiger. Minimal techno w „Dans les airs” spotyka współczesną muzykę klasyczną, jakiś etniczny dygot czy improwizację. Na domknięcie całości Aksak Maboul serwują „La parole de la peau” i „Brown Dwarfs”. Oba wyjątkowej urody. Brzmienie, frazowanie saksofonu w pierwszym nagraniu mogą skojarzyć z finezyjną melancholią Yasuakiego Shimizu. „Brązowe Karły” tańczą w rytm galaretowatej krautrockowo-elektronicznej mikstury z kalejdoskopowymi progresjami.
Mam nadzieję, że „Une Aventure de VV (Songspiel)” zbierze świetne recenzje, ściągnie jak magnes uwagę u różnych odbiorców – ileż tu się dzieje! I nie chodzi o wyliczankę i sypanie stylistkami. Chodzi o niezwykłą osobność w ich łączeniu. Aksak Maboul = bycie poza jakąkolwiek modą, to perfekcyjne stanie na ostrzu historii muzyki XX i XXI wieku.
Crammed Discs | marzec 2023
Strona FB Aksak Maboul: www.facebook.com/AksakMaboul1
Strona Crammed Discs: www.crammed.be
Strona FB: www.facebook.com/pages/Crammed-Discs
